05 lut

ARCHIWARIUSZ Biuletyn AAP

ARCHIWARIUSZ – Biuletyn Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu Nr 1 (2005)

 

Od Redakcji

Wydawcą niniejszego rocznika jest Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu, pierwsza placówka tego typu w II Rzeczypospolitej, którą erygował kard. Edmund Dalbor w dniu 13 października 1925 roku.

W Archiwum znajduje się około 3600 metrów bieżących akt i ksiąg metrykalnych. Archiwalia zgromadzone są w 169. zespołach. Główny trzon zbiorów stanowią materiały kancelaryjne. Zasób archiwalny podzielono na działy: staropolski i nowożytny. Pierwszy tworzą dokumenty pergaminowe (1231-1933) i papierowe (1253-1947) oraz księgi wpisów. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują archiwalia pochodzące z kancelarii biskupiej, kapitulnej i konsystorskiej. Akta biskupów poznańskich rozpoczynają się od 1439 r. Licznie reprezentowane są też księgi i akta zakonów, poznańskich szkół wydziałowych (1781-1794). Akademii Lubrańskiego (1785-1787) i kolegium penitencjarzy (1662-1797).

Zasób okresu nowożytnego obejmuje akta od końca XVIII wieku, w tym akta biskupów i arcybiskupów poznańskich, kon-systorza i kurii arcybiskupiej (1793-1973). Metropolitalnego Sądu Duchownego (1919-1939) i kapituły metropolitalnej (1793-1939). Zgromadzono także archiwalia ważnych instytucji kościelnych, jak Arcybiskupie Seminarium Duchowne, archiwalia czasopism katolickich („Glos Katolicki”, „Wiadomości Duszpasterskie”), katolickich stowarzyszeń i zrzeszeń. Ponadto zdeponowano archiwum Kawalerów Maltańskich. Ważny zbiór tworzą materiały dotyczące dziejów Archidiecezji Poznańskiej w okresie okupacji hitlerowskiej. W Archiwum, już od lat siedemdziesiątych XX wieku, gromadzi się spuścizny rękopiśmienne po kapłanach i osobach świeckich, działających na terenie Poznania i Wielkopolski. Gromadzone są także nuty, grafika i zdjęcia oraz miscellanea. Archiwum posiada również księgozbiór specjalistyczny (z zakresu nauk pomocniczych historii, historii Kościoła katolickiego, dziejów chrześcijaństwa i regionalistyki), który liczy ponad 10 tyś. tytułów.

W ostatnich latach spory nacisk położono na nowoczesne opracowanie zasobów AAP. Od 1997 roku informacje te umieszczono na stronie internetowej www.aap.poznan.pl.

W zbiorach Archiwum Archidiecezjalnego znajduje się: 1085 dokumentów pergaminowych, 14114 dokumentów papierowych, 1078 listów, 2504 ksiąg rękopiśmiennych urzędów centralnych diecezji, około 50721 j. a. akt nowożytnych, natomiast w Bibliotece zgromadzono 2097 rękopisów (XVII-XX w.), 799 inkunabułów oraz 3508 starodruków (XVI-XV1I w.).

Bogate zasoby i osiągnięcia Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu oraz jubileusz 80-lecia powołania Archiwum jest okazją do rozpoczęcia edycji rocznika „Archiwariusz”, w którym będą publikowane źródła, opracowania i sprawozdania z działalności AAP w Poznaniu oraz artykuły z innych ośrodków. Pragniemy też popularyzować zastosowanie nowych technik archiwalnych i ich wykorzystania. W kolejnym dziale będą przypominane sylwetki zasłużonych historyków-archiwistów. Zamierzamy też zamieszczać recenzje i omówienia książek o tematyce archiwalnej.

W pierwszym numerze „Archiwariusza” publikujemy materiały z sesji jubileuszowej, poświęconej problematyce akt metrykalnych w archiwach kościelnych.

Spis treści:

  • Ks. Leszek Wilczyński „Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu w latach 1925 – 1939” s.11,
  • Ks. Tomasz Moskal „Historia ksiąg metrykalnych Kościoła Katolickiego” s. 55,
  • Ks. Leszek Wilczyński „Księgi metrykalne w Archiwum Archidiecezjalnym w Poznaniu” s. 85,
  • S. Teresa Florczak CR „Księgi metrykalne jako źródło historyczne na przykładzie parafii skalmierzyckiej” s. 105,
  • Ks. Mieczysław Różański „Księgi metrykalne w prawodawstwie polskim” s. 133,
  • Przemysław Wojciechowski „Przechowywanie i zabezpieczanie akt metrykalnych” s. 154,
  • Halina Dudała i Julia Dziwoki „Nowoczesne formy zabezpieczania i udostępniania ksiąg metrykalnych w polskich archiwach kościelnych:” s. 159.

Zespół redakcyjny: Ks. Roman Dworacki (redaktor naczelny), Ks. Leszek Wilczyński (zastępca redaktora), Magdalena Lange (sekretarz).